Jak zbudowane jest oko? Budowa oka ludzkiego

29.03.2024

Spis treści

Chociaż gałka oczna jest mniejsza od standardowej piłeczki kauczukowej, składa się z kilkudziesięciu różnych elementów. Każdy z nich również ma swoją skomplikowaną budowę. A to dopiero początek – oko obejmuje też aparat ochronny (m.in. powieki i rzęsy) oraz aparat ruchowy (mięśnie). Każda, nawet najmniejsza, część narządu wzroku ma swoją funkcję. Jak wygląda budowa oka ludzkiego? Poznaj najważniejsze elementy, dzięki którym człowiek może widzieć.

Budowa narządu wzroku – najważniejsze elementy

Narząd wzroku pozwala człowiekowi odbierać nawet 70–80% wszystkich informacji o otoczeniu . Nic dziwnego, że jego budowa jest tak skomplikowana – chociaż… na pierwszy rzut oka wcale tego nie widać.

Budowa narządu wzroku obejmuje:

  • gałkę oczną
  • aparat ochronny (powieki, rzęsy)
  • aparat ruchowy
  • połączenia nerwowe (nerw wzrokowy)
  • ośrodki wzrokowe w korze mózgu

Budowa gałki ocznej

Zdrowa gałka oczna ma kulisty kształt, waży 7 g, a jej długość osiowa to 23–24 mm. Składa się z trzech błon (zewnętrznej – włóknistej, środkowej – naczyniowej i wewnętrznej – nerwowej) oraz wnętrza (które obejmuje m.in. ciało szkliste, ciecz wodnistą i soczewkę).

Co ciekawe, w uproszczeniu, odmienny od kulistego kształt gałki ocznej powoduje wady wzroku. Zbyt długa - w kształcie elipsy lub jajka wiąże się z krótkowzrocznością, zbyt krótka z nadwzrocznością, a niesymetryczna – z astygmatyzmem.

Błona zewnętrzna gałki ocznej, czyli twardówka i rogówka

Głównymi funkcjami błony zewnętrznej są: nadanie kształtu gałce ocznej, ochrona dalszych struktur i skupienie promieni światła docierających do oka.

  • Twardówka – potocznie białko oka. Zbita, sztywna, włóknista tkanka, która ma właściwości ochronne.
  • Rogówka – przezroczysta część twardówki z przodu. Słabo unaczyniona tkanka, której dodatkową właściwością jest przepuszczanie światła.

Błona środkowa gałki ocznej, czyli tęczówka, ciało rzęskowe, naczyniówka

Ta część gałki ocznej, która ma przede wszystkim właściwości odżywiające siatkówkę i regulujące dopływ światła.

  • Tęczówka – błona o kształcie krążka i o nierównej powierzchni. Dzięki niej oko ma swój kolor (m.in. zależnie od ilości barwnika). Elementem tęczówki jest też źrenica (okrągły otwór o średnicy ok. 3–4 mm), która reaguje na ilość światła i pomaga ją kontrolować.
  • Ciało rzęskowe – unaczyniona i umięśniona tkanka. Bierze udział w akomodacji i produkuje ciecz wodnistą.
  • Naczyniówka – składa się przede wszystkim z naczyń krwionośnych. Jej najważniejszą funkcją jest odżywienie i dotlenienie kolejnych warstw.

Błona wewnętrzna gałki ocznej, czyli siatkówka

Błona o złożonej budowie, która ma wpływ przede wszystkim na odbiór obrazu. W siatkówce odbywają się procesy, dzięki którym światło docierające do oka może zostać przekształcone i przesyłane do mózgu. To możliwe dzięki takim elementom jak:

  • czopki – fotoreceptory wrażliwe głównie na odbiór koloru i kształtu;
  • pręciki – fotoreceptory wrażliwe głównie na odbiór światła i orientację w przestrzeni;
  • plamka żółta – najważniejszy punktowy obszar w obrębie siatkówki, odpowiedzialny za precyzyjne, ostre widzenie, z największym zagęszczeniem fotoreceptorów;
  • plamka ślepa (plamka Mariotte'a) – niewielkie miejsce bez fotoreceptorów, które łączy gałkę oczną z nerwem wzrokowym.

Wnętrze gałki ocznej

Jak wygląda wewnętrzna budowa gałki ocznej? Wnętrze dzieli się na trzy komory: przednią i tylną oraz ciała szklistego. Wnętrze gałki ocznej jest wypełnione przede wszystkim wodą.

  • Ciecz wodnista – przezroczysty płyn. Pomaga utrzymać poprawne napięcie w gałce ocznej, ma też wpływ na odżywienie rogówki i soczewki oraz nadanie kształtu gałce ocznej.
  • Ciało szkliste – obejmuje ok. 80% gałki ocznej i jest zbudowane w 99% z wody. To substancja bez nerwów i naczyń krwionośnych, o konsystencji żelu / galarety. Ma głównie funkcje ochronne i amortyzujące oraz nadające oczom kształt i objętość.
  • Soczewka – przezroczysta tkanka o niemal kulistym kształcie, znajdująca się za tęczówką w otworze źrenicznym, o właściwościach załamujących światło. Odpowiada za akomodację, czyli możliwość poprawnego, ostrego widzenia zarówno z daleka, jak i bliska.

Budowa aparatu ochronnego i ruchowego

Aparat ochronny oka obejmuje takie elementy, które chronią i amortyzują gałkę oczną (m.in. przed uszkodzeniami mechanicznymi, ciałami obcymi, wysychaniem). Z czego składa się ta struktura? Poznaj najważniejsze części.

  • Oczodół – ma kształt piramidy i objętość ok. 30 cm3 (dla porównania profesjonalna piłeczka do ping-ponga ma objętość ok. 28,7 cm3), jest też utworzony z kości. Gałka oczna obejmuje tylko ¼ całej przestrzeni, reszta to m.in. gruczoł łzowy, ciało tłuszczowe, nerwy i mięśnie.
  • Powieki, rzęsy – chronią gałkę oczną, poprzez ruch pomagają rozprowadzać płyn łzowy na powierzchni oka (który składa się głównie z wody i lipidów).
  • Spojówki – są odpowiednikiem skóry, pokrywają część twardówki i powieki od wewnątrz. Pomagają chronić oko przed zanieczyszczeniami i wydzielają składniki nawilżające.

Aparat ruchowy ma z kolei za zadanie zapewnić gałce ocznej odpowiednią ruchomość – dzięki temu można patrzeć w różne strony. Pozwala również poruszać powiekami. Składa się z 6 mięśni (4 prostych, 2 skośnych) oraz nerwów.

Już wiesz, że budowa oka ludzkiego jest bardzo skomplikowana. Tak naprawdę za zdolność patrzenia odpowiada mnóstwo niewielkich elementów. Tylko ich poprawne funkcjonowanie powoduje, że możesz widzieć ostro – kolory, kształty i odległości. Pamiętaj, żeby każdy niepokojący problem omawiać z okulistą, który pomoże Ci odpowiednio zadbać o narząd wzroku!

Zródła:

Powrót