Najbardziej powszechne choroby oczu u ludzi

05.04.2024

Spis treści

Bóle, swędzenie i pieczenie oczu, pogorszenie widzenia, światłowstręt, wydzielina, mroczki przed oczami… To najczęstsze objawy różnych chorób oczu, z którymi pacjenci zgłaszają się do okulisty. Sprawdź, jakie są najbardziej powszechne choroby oczu u ludzi.

Zaćma

Zaćma to jedna z najpopularniejszych chorób oczu, która częściej dotyczy osób w wieku średnim i starszym zwykle około 70-latków (chociaż może rozwijać się też wcześniej). Wśród czynników zwiększających ryzyko wymienia się m.in. starszy wiek, cukrzycę, mechaniczne urazy oka, promieniowanie, palenie papierosów czy niektóre leki.

W przebiegu zaćmy uszkodzeniu ulega soczewka. To element oka, który powinien być przezroczysty. Dzięki temu poprawnie załamuje światło i pomaga widzieć ostro zarówno z bliska, jak i z daleka. U osób z zaćmą soczewka mętnieje.

Najczęstsze objawy zaćmy:

  • pogorszenie widzenia
  • światłowstręt
  • zamglone widzenie
  • podwójne widzenie

Jaskra

Jaskra to stopniowo i najczęściej bezobjawowo rozwijająca się choroba oczu, którą może mieć nawet 800 tys. Polaków. Na czym polega? Chorzy na jaskrę mają zbyt wysokie ciśnienie w oku, co powoduje uszkodzenie nerwu wzrokowego i postępujące ograniczenie pola widzenia, początkowo widzenia obwodowego aż do zajęcia widzenia centralnego i całkowitej ślepoty

Najczęściej jaskra dotyczy osób w wieku 40+. Wśród czynników ryzyka wymienia się też m.in. aspekty genetyczne, obecność chorób serca, krótkowzroczność czy nadmierny stres.

Najczęstsze objawy jaskry:

  • bóle głowy i oczu
  • pogorszenie wzroku
  • mroczki przed oczami
  • ograniczenie pola widzenia
  • zamglenie widzenia, poświata

Badaniem przesiewowym służącym wytypowaniem osób mogących potencjalnie zachorować na jaskrę jest pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego. Badanie to jest obecnie coraz szerzej dostępne nie tylko w gabinetach okulistycznych, ale również salonach optycznych. Każdy przypadek podwyższonego ciśnienia w oku powinien być skonsultowany okulistycznie. Należy jednak pamiętać, że istnieją osoby, które z powodu obniżonej grubości rogówki będą miały prawidłowy wynik pomiaru ciśnienia w oku – z tego względu nie należy polegać tylko na tym pomiarze i warto regularnie odbywać badanie u lekarza okulisty.

Zwyrodnienie plamki żółtej

Na zwyrodnienie plamki żółtej choruje ok. 8% osób w wieku powyżej 50. lat, a także 40% 80-latków. Oprócz wieku ryzyko wzrasta m.in. u osób otyłych, palących, narażonych na promieniowanie UV i z niektórymi schorzeniami. W zaawansowanych przypadkach prowadzi do wytworzenia bliznowatego zaniku siatkówki w plamce i nieodwracalnej ślepoty.

To choroba oczu, która polega na uszkodzeniu plamki żółtej – miejsca na siatkówce oka, które jest najbardziej czułe i odpowiada za precyzyjne widzenie. Ma ogromne znaczenie przede wszystkim dla odróżniania kolorów, kształtów i zachowania ostrości wzroku.

Najczęstsze objawy zwyrodnienia plamki żółtej:

  • pogorszenie widzenia, szczególnie z bliska
  • falowanie obrazu
  • zmiana kształtu lub wielkości różnych widzianych przedmiotów
  • mroczek centralny (ciemna plama na środku)
  • brak poprawy widzenia podczas próby doboru okularów

Lekarz okulista może w sposób dokładny postawić diagnozę na podstawie badań takich jak test Amslera i badanie dna oka po podaniu kropli rozszerzających źrenicę. Jednak najdokładniejszym badaniem w diagnostyce tego schorzenia jest komputerowe badanie OCT zwane optyczną tomografią siatkówki.

Pomimo znacznego rozwoju medycyny nie ma skutecznego leczenia tej choroby. Wykazano naukowo, że najlepszym sposobem łagodzenia i opóźnienia wystąpienia choroby jest właściwa dieta i styl życia, ze szczególnym uwzględnieniem unikania nadmiaru cukrów w diecie, palenia tytoniu oraz uzupełnienie diety w witaminy i inne korzystne substancje takie jak luteina i zeaksantyna.

Zespół suchego oka

Zespół suchego oka tak naprawdę nie jest chorobą oczu (a grupą nieprawidłowości), jednak uciążliwe objawy mogą dotyczyć wielu pacjentów. Ma różnorodne podłoże. Może wystąpić m.in. przy niektórych chorobach (np. zespole Sjögrena czy cukrzycy), z powodów hormonalnych, po urazach oka czy chorobach powiek oraz u osób długo pracujących przy ekranie lub narażonych na czynniki drażniące.

Film łzowy może być wytwarzany w niewystarczającej ilości. Czasami ma też niepoprawny skład, co powoduje nadmierne i zbyt szybkie odparowanie z powierzchni oka.

Najczęstsze objawy zespołu suchego oka:

  • uczucie piasku pod powiekami, kłucie
  • pieczenie, szczypanie oczu
  • uczucie zmęczonych oczu
  • nadwrażliwość na światło
  • przekrwienie oczu

Zespół suchego oka nie tylko obniża jakość życia pacjenta i utrudnia codzienne funkcjonowanie, ale w przypadkach nieleczonych może prowadzić do nawracających, przewlekłych infekcji oka.

Jest on też czasowym przeciwwskazaniem do różnych zabiegów okulistycznych, ponieważ zwiększa ryzyko infekcji i innych powikłań pozabiegowych.

Istotnym elementem kwalifikacji do zabiegów takich jak na przykład laserowa korekcja wzroku są badania w kierunku wykrycia objawów zespołu suchego oka – np. meibografia i test czasu przerwania ciągłości filmu łzowego (NIBUT). W przypadku jego wykrycia lekarz zaleci leczenie, które będzie kontynuowane po zabiegu.

Zapalenie spojówek

Wśród najczęstszych chorób oczu można wymienić też zapalenie spojówek. Spojówka to błona, która znajduje się na części gałki ocznej i od wewnętrznej strony powieki. Ma przede wszystkim właściwości ochronne.

Do zapalenia może dojść z powodu działania bakterii lub wirusów, a także czynników mechanicznych (np. nadmierne tarcie) lub środowiskowe – alergeny np. pyłki. Dodatkowo szacuje się, że nawet 15–20% może mieć sezonowe alergiczne zapalenie spojówek – które wiąże się z alergią i narażeniem np. na pyłki.

Najczęstsze objawy zapalenia spojówek:

  • zaczerwienienie, przekrwienie oka
  • łzawienie, pieczenie
  • uczucie piasku pod powiekami
  • wydzielina z oka, sklejone powieki
  • obrzęk spojówek i powiek
  • objawy ogólne (np. gorączka, katar)

Jęczmień na powiece

Wśród popularnych chorób oczu znajduje się też jęczmień – bolesny obrzęk zlokalizowany na powiece, który może być wewnętrzny lub zewnętrzny. Takie miejscowe zakażenie nawet w 95% jest wywołane gronkowcami, czyli bakteriami bytującymi na skórze. Ryzyko wzrasta m.in. u osób z cukrzycą, trądzikiem różowatym, łojotokowym zapaleniem skóry czy zaburzeniem gruczołów Meiboma.

Objawy jęczmienia:

  • bolesny guzek
  • obrzęk powieki
  • zaczerwienienie
  • tkliwość

Gradówka na powiece

Gradówka na powiece bywa mylona z jęczmieniem, ponieważ również ma formę guzka. Także ta choroba oka jest miejscowym zapaleniem – ale przewlekłym i o charakterze ziarniniaka tłuszczowego. Gradówka jest twardsza zwykle nie przechodzi samoistnie. Bardzo duża może powodować nawet pogorszenie wzroku. W przypadku przewlekłego czasu trwania, dużej wielkości, wystąpieniu po innych zabiegach oka – wymaga chirurgicznego usunięcia.

Profilaktyka chorób oczu

Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia najczęstszych chorób oczu, najlepiej regularnie odwiedzać okulistę (minimum raz w roku). Dokładnie sprawdzi wzrok i najważniejsze struktury oka.

Szybko podjęte leczenie zaćmy, jaskry czy zwyrodnienia plamki żółtej pomaga uniknąć całkowitej lub częściowej utraty wzroku. W tym przypadku profilaktyka jest szczególnie ważna – przykładowo najpopularniejsza forma jaskry przez długi czas może nie dawać widocznych objawów.

Aby zmniejszyć ryzyko chorób spojówek i powiek, najlepiej z kolei dbać przede wszystkim o higienę, unikać tarcia i dotykania oczu (szczególnie nieumytymi rękami).

Wśród zaleceń ogólnych, dzięki którym łatwiej uniknąć najpopularniejszych chorób oczu, znajdują się też ochrona przed promieniowaniem UV, zdrowy styl życia i unikanie używek.

Zródła:

Powrót