Czy zaćma i jaskra to ta sama choroba?

31.10.2024

Spis treści

Jaskra i zaćma to główne przyczyny ślepoty na świecie1. Są to dwie różne choroby, choć łączą je niektóre objawy (m.in. pogorszenie widzenia) i część czynników ryzyka, szczególnie starszy wiek. Czym różnią się zaćma i jaskra, w jaki sposób się objawiają, jak je diagnozować i leczyć? Sprawdź!

Zaćma – co to jest? Definicja zaćmy

Jaskra i zaćma to choroby oczu, które najczęściej zaczynają rozwijać się u osób w wieku powyżej 40 lat. Większość przypadków to seniorzy 80+. Przykładowo szacuje się, że wśród osób w wieku powyżej 80 lat aż 10% ma jaskrę2. Choroby różnią się jednak mechanizmem powstawania. Na czym polegają?

W przebiegu jaskry dochodzi do uszkodzenia lub całkowitego zaniku nerwu wzrokowego – przede wszystkim z powodu nadmiernego ciśnienia w gałce ocznej. To z kolei przyczynia się do stopniowego pogorszenia wzroku, a nawet jego całkowitej utraty. Jaskra to cichy zabójca wzroku.

Ryzyko jaskry zwiększają m.in.:

  • czynniki genetyczne
  • wysoka krótkowzroczność
  • niskie ogólne ciśnienie krwi
  • narażenie na nadmierny stres
  • hipercholesterolemia i hiperlipidemia
  • niektóre choroby, np. serca, cukrzyca
  • palenie papierosów

Zaćma (katarakta) polega z kolei na zmętnieniu soczewki. To taki element oka, który powinien być przezroczysty – tylko wtedy może poprawnie skupiać światło, co jest istotne w procesie widzenia. Skąd bierze się zaćma? Najczęściej soczewka traci swoje zdolności naturalnie, pod wpływem zużycia. Wyższe ryzyko zaćmy występuje ponadto m.in. u osób, które:

  • mają niektóre choroby ogólnoustrojowe, np. cukrzycę
  • narażają oczy na promieniowanie UV
  • mają krótkowzroczność
  • palą papierosy
  • są po urazie oka

Jaskra a zaćma – jak je odróżnić? Objawy jaskry i zaćmy

Objawy zaćmy i jaskry krążą wokół poprawnego widzenia. Obie te choroby powodują przede wszystkim pogorszenie wzroku, a nieleczone mogą doprowadzić nawet do jego całkowitej utraty. Pamiętaj również, że każdy przypadek jest indywidualny i symptomy mogą trochę różnić się w zależności od pacjenta. Czym objawiają się jaskra i zaćma?

Objawy jaskry

U ok. 80% chorych na jaskrę występuje taka wersja choroby (jaskra otwartego kąta) , która na początku może rozwijać się bezobjawowo3, co powoduje późniejsze wykrycie i rozpoczęcie leczenia. Według danych nawet 60% wszystkich przypadków tej choroby rozpoznaje się przypadkowo2.

Najczęściej jaskra przebiega bezobjawowo i prowadzi do stopniowego zawężania pola widzenia. Rzadszą postacią jaskry jest jaskra wąskiego kąta, która może przybrać postać ostrą. Najpowszechniejsze objawy takiego ataku to:

  • pogorszenie widzenia
  • objaw halo (poświata)
  • mroczki przed oczami
  • bóle głowy i gałek ocznych
  • światłowstręt

Niepodjęcie leczenia w takiej sytuacji może prowadzić do bezpowrotnej utraty wzroku.

Objawy zaćmy

Objawy zaćmy są nieco bardziej swoiste i łatwiejsze do wyłapania, jednak również ta choroba oczu rozwija się stopniowo. Pacjenci z zaćmą najczęściej zgłaszają takie symptomy jak:

  • pogorszenie widzenia
  • widzenie jak przez mgłę / brudne szkło
  • blaknięcie kolorów
  • obniżenie poczucia kontrastu
  • podwójne widzenie

Dokładne objawy oraz ich nasilenie zależą przede wszystkim od rodzaju zaćmy. Przykładowo niektórzy obserwują pogorszenia widzenia z bliska, a inni – z daleka.

Jaskra i zaćma jednocześnie – czy to możliwe?

Tak, zaćma i jaskra mogą dotknąć tej samej osoby – obecność jednej choroby nie wyklucza zachorowania na drugą, ponieważ mają one inny mechanizm powstawania. Okazuje się, że to stosunkowo częsty problem. Jaskra i zaćma nawet w 19,1% przypadków mogą występować jednocześnie1.

Zaćma i jaskra – diagnostyka

Kluczem do szybkiego wykrycia zaćmy i jaskry są regularne, profilaktyczne wizyty okulistyczne. To istotne szczególnie w przypadku tej drugiej choroby, która – jak już wiesz – przez długi czas może nie dawać widocznych, specyficznych objawów.

Jeśli nie masz wady wzroku i nie skarżysz się na żadne symptomy (np. pogorszenie widzenia, mroczki przed oczami, bóle głowy), odwiedzaj gabinet minimum raz na 2 lata. Jeśli jesteś w wieku 60+ lub masz wadę refrakcji, profilaktyczne wizyty najlepiej odbywać raz w roku. U osób z grupy ryzyka warto badać się nawet co pół roku.

A jeżeli zauważysz niepokojące symptomy, które mogą świadczyć np. o jaskrze lub zaćmie – nie zwlekaj, po prostu odwiedź okulistę. Specjalista przeprowadzi dokładny wywiad i wykona konkretne badania. W przypadku jaskry to zwykle m.in. sprawdzenie ciśnienia wewnątrzgałkowego i badanie dna oka z oceną nerwu wzrokowego. Do diagnostyki zaćmy często wykorzystuje się z kolei badanie biomikroskopowe.

Na czym polega leczenie zaćmy i jaskry?

Leczenie zaćmy i jaskry zależy m.in. od stopnia zaawansowania poszczególnych chorób. W przypadku jaskry często podaje się leki, które obniżają ciśnienie wewnątrzgałkowe, prowadzi laseroterapię lub zabiegi operacyjne, w zależności od stopnia zaawansowania choroby.

Im szybciej choroby zostaną wykryte, tym lepiej. Spada wtedy ryzyko całkowitej utraty wzroku. Jeśli cokolwiek Cię niepokoi, nie zwlekaj więc z wizytą u okulisty!

Źródła:

Powrót