Czy wiesz, że zaćma (katarakta) jest główną przyczyną utraty wzroku wśród ludzi na świecie1? Wczesne wykrycie i leczenie – nawet w początkowej fazie choroby – to zatem najlepszy sposób na to, by zachować wzrok. Aż 9/10 przypadków to zaćma starcza, która wiąże się z wiekiem2. Najbardziej narażeni są seniorzy 80+, jednak choroba może rozwinąć się też wcześniej. Sprawdź, na czym polega zaćma, w jaki sposób się objawia i czym można ją leczyć.
Zaćma – co to jest? Definicja zaćmy
Oko jest zbudowane z wielu malutkich elementów. Aby dobrze widzieć, wszystkie muszą działać poprawnie – nawet najmniejsze odstępstwo może spowodować pogorszenie widzenia.
W przypadku zaćmy uszkodzeniu ulega soczewka. To tkanka, która powinna być przezroczysta. Dzięki temu dobrze załamuje światło. Ma również kluczowe znaczenie w akomodacji, by oko widziało dobrze z bliska i z daleka.
U chorych na zaćmę soczewka traci swoją transparentność. Staje się mętna, co zaburza proces załamania światła, a więc i poprawnego widzenia. W zależności od tego, który fragment zaczyna mętnieć, można wyróżnić zaćmę:
- podtorebkową tylną – zmętniona część z tyłu
- jądrową – zmętniona część na środku
- korową – zmętniona obwódka
Przyczyny zaćmy. Kto choruje najczęściej?
Zdecydowana większość przypadków zaćmy to zaćma starcza. Ryzyko zachorowania rośnie wraz z wiekiem i najwyższe jest u seniorów po 80. roku życia. Główną przyczyną jest naturalne zużycie soczewki związane ze starzeniem się organizmu. Choroba ma jednak podłoże wieloczynnikowe i nie jest do końca poznana.
Lekarze łączą wyższe ryzyko zachorowania na zaćmę (również w młodszym wieku) z takimi czynnikami jak:
- niektóre choroby, np. cukrzyca, atopowe zapalenie skóry
- palenie papierosów, alkoholizm
- długotrwałe stosowanie niektórych leków
- mechaniczne uszkodzenie oka
- narażenie na promieniowanie UV lub podczerwone
- krótkowzroczność
- nieleczone stany zapalne oka
Dużo rzadziej występuje zaćma wrodzona, z którą dziecko przychodzi na świat. W takiej sytuacji jak najszybciej wykonuje się operację (najlepiej w pierwszych tygodniach życia), by zmniejszyć ryzyko utraty wzroku.
Zaćma – objawy początkowe i późniejsze
W jaki sposób objawia się zaćma? Objawy początkowe zależą głównie od tego, która część soczewki traci swoją przezroczystość. Chory zauważa u siebie problemy z widzeniem:
- z bliska i w jasnych miejscach (zaćma podtorebkowa tylna)
- w jasnych miejscach, światło może powodować oślepienie, czasami występuje pozorne poprawienie widzenia z bliska (zaćma jądrowa
- w ciemnych miejscach (zaćma korowa)
Wśród objawów zaćmy, które zgłaszają pacjenci, wymienia się też:
- widzenie jak przez mgłę / brudną szybę
- podwójne widzenie
- światłowstręt
- problemy z widzeniem kolorów (blaknięcie)
Późniejsze etapy choroby wiążą się z dużym pogorszeniem widzenia, co powoduje trudności m.in. w trakcie czytania, oglądania telewizji, prowadzenia auta czy nawet zwykłej rozmowy.
Czy zaćma jest niebezpieczna?
Stopniowe pogorszenie widzenia znacznie obniża jakość życia. Chory nie może już wykonywać wielu codziennych czynności. To jednak nie jest jedyny problem, który wynika z zaćmy. Choroba może doprowadzić nawet do ślepoty.
Całkowitej utraty wzroku można jednak uniknąć, jeśli problem zostanie wykryty i leczony odpowiednio wcześnie. Kluczowa jest także profilaktyka. Obejmuje nie tylko regularne, profilaktyczne wizyty u okulisty. Możesz na co dzień dbać o swój wzrok, m.in. poprzez:
- unikanie używek (szczególnie papierosów)
- chronienie oczu okularami przeciwsłonecznymi
- uważanie na urazy oka, np. podczas uprawiania sportu
- stosowanie zdrowej diety i aktywności fizycznej
Zaćma – leczenie i diagnostyka tej choroby oczu
Jakiekolwiek objawy ze strony oczy – takie jak pogorszenie widzenia (w jasnych lub ciemnych miejscach), uczucie oślepienia światłem czy zamglenie wzroku – to wskazanie do wizyty u okulisty. Lekarz dobiera badania w zależności od zaawansowania objawów. Może wykonać wziernikowanie dna oka, badanie w lampie szczelinowej i USG.
Zaćmę leczy się szybką operacją – którą można wykonać nawet wtedy, gdy choroba jest jeszcze we wczesnej fazie. Najlepiej zdecydować się na to rozwiązanie właśnie wtedy, zamiast czekać na pogłębienie symptomów. U większości osób wyniki są bardzo dobre.
Najczęściej stosuje się fakoemulsyfikację (nowoczesny sposób na usunięcie chorej soczewki z oka), a później wszczepia soczewkę zastępczą. Jest dopasowana do indywidualnych potrzeb pacjenta. Zwykle do domu można wrócić już tego samego dnia.
Lekarze zwracają też uwagę, że ok. 20% osób może zachorować na zaćmę wtórną2, która wymaga dodatkowego leczenia laserem.
Jak widzisz, leczenie zaćmy jest możliwe nawet na początku choroby, gdy pojawiają się pierwsze objawy takie jak pogorszenie i zamglenie widzenia. Warto więc jak najszybciej zgłosić się do okulisty, żeby poprawić jakość życia i uniknąć powikłań – w tym całkowitej utraty wzroku.
Źródła:
- Misiuk-Hojło M, Zimmer K, Jaskra a zaćma – wpływ zabiegu fakoemulsyfikacji zaćmy oraz zabiegów łączonych na obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego, „Ophtha Therapy” 2019, Vol. 6/Nr 3(23).1
- https://zdrowie.pap.pl/byc-zdrowym/zacma-kto-jest-nia-zagrozony2
- https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/chorobysoczewki/73341,zacma
- https://podyplomie.pl/medycyna/34900,zacma-starcza
- https://zdrowie.pap.pl/byc-zdrowym/jakie-sa-pierwsze-objawy-zacmy
- https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/lista/99787,czy-wirektomia-przyspiesza-rozwoj-zacmy
- https://www.mp.pl/pediatria/artykuly-wytyczne/artykuly-przegladowe/82134,zacma-dziecieca
- https://przegladokulistyczny.pl/
- https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/jaskra-podstepny-zlodziej-wzroku,6184,n,3707
